Jasmijn Visser heeft een heel bijzondere tentoonstelling gemaakt in het Allard Pierson Museum in Amsterdam. Deze week kun je er nog gaan kijken naar haar handgemaakte infographics. Door middel van veld- en archiefwerk werkt Jasmijn Visser aan een nieuwe manier van geschiedschrijving en maakt zichtbaar wat geschiedenis zelf is: "een chaotische poel van omstandigheden die door de eindeloze variatie aan contexten zo groot is dat het de menselijke maat overstijgt". De focus op historische gebeurtenissen, nauwkeurig gedocumenteerd met teksten, archiefmateriaal, oude kaarten, tekeningen en foto’s is intrigerend.
Hoi Jasmijn, deze week kan men nog je tentoonstelling in het Allard Pierson Museum gaan bekijken. Waar komt de titel vandaan van de presentatie: Modern Candor, the struggle for the Falkland Islands / Islas Malvinas?
Ik vond een collectie codenamen van de NSA (National Security Agency), één ervan was Byzantine Candor; het verwijst naar een manier van emails hacken door ze te overspoelen met payloads van informatie. Dat beeld van het verstrikken in informatie vond ik mooi, ook als thematische hoofdlijn van mijn boek dat net verschenen is: Conflict Atlas.
Modern staat voor mij voor het moderne tijdperk, waarin de meeste gebeurtenissen omschreven in het boek zich afspelen. Candor, of openhartigheid, staat voor de gulheid van informatie, en daarbij ook informatie die in eerdere geschiedenis boeken (nog) niet is omschreven, zoals bijvoorbeeld het verband van de Falkland/Malvinas eilanden met een global koloniaal verleden en de verwante piraterij, slavernij en moord.
De openhartigheid staat voor mij ook voor het besef dat, hoe subjectief je ook een thema probeert te benaderen, het altijd gekleurd zal zijn door een zekere invalshoek. Mijn Nederlands/Duitse achtergrond zorgt ervoor dat ik opgegroeid ben met bepaalde structuren en tradities die mijn wereldbeeld hebben gevormd. Ook al probeer ik dit tradities te doorbreken, zal ik me er toch levenslang tot moeten verhouden.
De tentoonstelling is een “mozaiekvertelling over globalisering en geopolitiek door de eeuwen heen genoemd”. Kun je je daar in vinden?
Daar kan ik me wel in vinden. Het doel van Conflict Atlas is om structuren waar vanuit narratieve over geopolitieke conflicten gevormd worden te heroverwegen. De eerste manier waarop we dit doen is door het centrum van de wereld naar haar uiterste periferie te schuiven: de Falklandeilanden/Islas Malvinas.
Lokale gebeurtenissen op de archipel worden verbonden aan sleutel momenten in de moderne wereldgeschiedenis. Vanuit de Falkland/Malvinas eilanden reist het verhaal naar Panama, Zimbabwe, India, Nepal, Canada, enzovoorts. De tentoonstelling functioneert eigenlijk als een soort trailer voor het boek en belicht enkele van die hoofdlocaties. De eerst zaal draait om koloniale geschiedenis en globalisatie, waarin vooral Panama belicht wordt. Vanuit daar vervolgt de vertelling zich naar Zimbabwe, Nepal, de Maan en Argentinië.
De Witte Raaf schreef: “Geopolitiek blijkt een onbeheersbaar kansspel. Eén ding is zeker: niets blijft wat het is. Geen kunst die dat beter weerspiegelt dan de cartografie. Geen kunstenaar die dat scherper laat zien dan Jasmijn Visser.” Dat is een mooi compliment. Hoe kom je tot deze persoonlijke ‘infographics’ en cartografie?
Het Falklands/Malvinas conflict wordt vaak op dezelfde manier omschreven: de Iron Lady tegenover de militaire junta. Meestal gaat dit beeld gepaard met spannende muziek en dreigende rood/zwarte graphics. Het theater van de vertelling is dan eigenlijk al gevormd. Voor mij was het belangrijk bij het heroverwegen van het narratief rondom dit conflict om helemaal overnieuw te beginnen, origineel bronmateriaal te bestuderen, getuigen te interviewen en elke context zo breed mogelijk te onderzoeken.
In principe is dat wat geschiedenis is: een verzameling bronnen en contexten die tot een verhaal gevormd worden. Natuurlijk wordt elk narratief gevormd rondom feiten automatisch fictie. Ik wilde binnen die fictie toch zo dicht als mogelijk bij die chaos van contexten te blijven zitten. Dit komt ook terug in de infographics, ze staan tjokvol met verwijzingen, subverhalen, en wetenswaardigheden. Ze slingeren door locaties en tijdperken.
Falkland War, grafische pen op papier, 29,7 cm x 84 cm (klik voor vergroting)
Kun je vertellen wat je hebt gedaan in het museum?
In verschillende fases van het onderzoek heb ik gebruik gemaakt van bronnen uit de Bijzondere Collecties van de UVA. Daarom was het heel passend een tentoonstelling te creëren met die originele kaarten, boeken en infographics. De tentoonstelling toont een selectie van locaties die verband houden met het Falklands/Malvinas conflict. De kaarten zijn als een soort filmstills met brede frames in de ruimtes geplaatst met meestal één locatie per ruimte. De plattegrond leidt je langs de kaarten en omschrijft per locatie kort het klimaat, ligging en connectie met zowel de Falklands/Malvinas als met de wereldgeschiedenis. Het geheel vormt een soort trailer voor het boek.
Een opmerkelijk onderdeel is de 44-delige United States airforce map uit 1967, het is een absolute uiterste periferie om vanuit naar een conflict te kijken. Een fantastische vondst uit de collectie was ook het 5-delige Franse ontwerp van het Panama kanaal uit 1859. Onderdeel van deze serie is een ontwerp voor een Venetië-achtige utopische stad, in het midden van de jungle, waardoor het kanaal zou moeten lopen.
Je boek Conflict Atlas, Geopolitics and Contingencies at the Malvinas – Falklands Archipelago verschijnt ook deze week, kun je iets vertellen over de publicatie?
Conflict Atlas is echt als een teamwerk ontstaan: het bestuderen van een conflict is een multi-disciplinaire onderneming, in het onderzoek hebben dan ook veel verschillende wetenschappers, kunstenaars en anderen bijgedragen/geadviseerd. Voor mij was het heel belangrijk dat dit naadloos samengaat met het ontwerp van de publicatie, juist daarom was de samenwerking met design collective Metahaven cruciaal. Het boek als object vormt ook een kunstwerk, het kan op verschillende manieren doorgebladerd worden, als dubbel A4 of dubbel A3. De manier van heen en weer vouwen refereert terug naar het doorbreken van de gangbare, lineaire en narratieve structuren.
Je bent ook op reis geweest voor dit project, kun je iets over die reis vertellen en over hoe het je die tijd ervaren hebt op de Falkland eilanden?
Voor dat ik vertrok naar de archipel stelde ik mezelf de vraag: hoe belangrijk is on-site research bij het beschrijven van een conflict? De ervaring van de expeditie is cruciaal gebleken. Zo heb ik ontdekt hoe klimaat en geologie nauw verbonden met geopolitieke conflicten zijn.
De Falkland/Malvinas oorlog was pas 31 jaar geleden toen ik er was. Dit betekende dat het mogelijk was om met verschillende ooggetuigen te spreken en te voelen hoe het conflict nog steeds speelt onder de bevolking.
Een opmerkelijk fenomeen bij het langer verblijven op een eiland is island fever, een soort koortsige staat van zijn, gerelateerd aan de isolatie van de rest van de wereld in combinatie met de grimmige sfeer het desolate landschap. Vanuit de reisverslagen van Darwin had ik begrepen dat hij hier flink last van had, de beide keren dat hij onderzoek deed op de eilandgroep. Mijn fotograaf en ik hadden, tijdens ons drie maanden verblijf, af en aan ook fases van flinke island fever. Het hielp mij om me beter in te leven in historische reisverslagen en opmerkelijke fenomenen die deze soms beschrijven.
Jasmijn Visser (1983) werkt aan een oeuvre van tekeningen en ontwerpen als uitvloeisel van onderzoek naar de historische wortels waarop onze samenleving is gefundeerd. Visser studeerde Visual Art & Design en Fine Art (2007) aan de kunstacademie in Utrecht en nam daarnaast deel aan het Postgraduate programma van De Ateliers in Amsterdam (2011).
De tentoonstelling in het Allard Pierson museum wordt komende zondag 7 mei inhoudelijk afgesloten met een finissage event.
Detail tekening, klik voor vergroting
Alle ingelijste prints uit de presentatie in het Allard Pierson Museum zijn beschikbaar. Het zijn enkele drukken van de pagina’s, oplage 1/1. De prijs voor een ingelijste print is € 650, mail ons als je interesse hebt.
In deze PDF (downloadlink) zie je een overzicht van originele tekeningen uit deze reeks van Jasmijn Visser. De techniek is grafische pen op papier. De prijs van de werken van 29,7 cm x 42 cm is € 600 per stuk en voor de tekeningen van 29,7 cm x 84 cm is de prijs € 750. Exclusief lijst en verzending.
Alle overzichtsfoto’s: Gert Jan van Rooij, portret Jasmijn Visser op de Falkland Eilanden: Peter Lipton.
In een mooie zomerreeks vragen we een aantal kunstenaars in aanloop naar de tentoonstelling, 4-7 september 2014, naar het werk dat ze tonen bij We Like Art! in het Machinegebouw. Vandaag je speciale aandacht voor Jasmijn Visser. Jasmijn maakte speciaal voor de tentoonstelling een nieuw vierluik.
Lees verder: 5 Vragen aan Jasmijn Visser
Als eerste informatie ontvangen over nieuwe edities en aanbiedingen? Schrijf je in voor de nieuwsbrief:
