Zaida Oenema vertelt over haar zoektocht naar verstilling

Zaida Oenema (Groningen, 1980) is opgeleid als fotograaf en in haar vroege werk liet ze haar dagelijks leven zien in foto en video. Op deze manier legde ze haar aanstekelijke performances vast. Recent zoekt ze meer in haar werk naar de intrinsieke mens. Sommige werken zijn een uitkomst van concentratie-oefeningen of een reflectie op een emotie of gebeurtenis, anderen meer een zoektocht naar verstilling. Stilte in letterlijke zin van het ontbreken van menselijk geluid, maar gaandeweg ook een verlangen naar stilte als een equivalent van rust en vreugde. In haar recente werk zoals Fields, gaat Zaida Oenema een stap verder en probeert ze niet zozeer de plek of het verlangen naar zo’n plek te tekenen, maar zoekt door het minutieus werken met een scalpel als een een vorm van concentratie-oefening de stilte op.

Welke thema’s zijn belangrijk in jouw werk?
In mijn recente werk zijn thema’s als stilte, concentratie, focus, vorm, herhaling en ritme belangrijk. Er zit een kracht in herhaling (van patronen/het gebruiken van een grid) en in volhouden in het maakproces. Deze elementen gebruik ik mbt mijn huidige zoektocht naar verstilling. Verstilling of stilte voor mijzelf tijdens het maken, maar ook voor de toeschouwer; om een moment tussen hem/haar en het werk zelf te creëren – als een soort woordenloze conversatie.

Waar ben je opgegroeid en opgeleid?
Ik ben half Nederlands, half Fins, al ben ik net geboren in Nederland. Tot mijn 5e heb ik in Finland gewoond. Op mijn 17e ben ik terug gegaan om een 1-jarige opleiding kunst en ambacht te doen. Daarna ben ik met wat omwegen terecht gekomen op de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag, afdeling fotografie (afgerond in 2004). Later heb ik nog een MA fotografie op het St Joost behaald (2009). Ik woon en werk in Den Haag.

Wat inspireert je?
Wandelen in de natuur en dan met name in landschappen die leeg of kaal zijn.
Muziek van bijvoorbeeld Arvo Pärt, kunst kijken en boeken lezen.

Kun je ons iets vertellen over hoe je begint aan nieuw werk? Start je met een idee, een verhaal of een beeld?
Het wisselt per werk wat mijn uitgangspunt is. De serie Fields is voortgekomen uit mijn serie Yearning. Waar ik in Yearning letterlijk de ruimte (het bos) tekende als ‘ontsnappingsplek’ van alle prikkels uit de samenleving en als een plek waar je stilte kan ontmoeten, zijn de Fields-knipsels meer abstracties van dit verlangen naar stilte en verstilling. Niet zo zeer stilte als het ontbreken van menselijk geluid (wel gepraat, maar niet muziek bijvoorbeeld), maar stilte als een equivalent van (innerlijke) rust en vreugde.

Stilte als een vorm van leegte waardoor je letterlijk de ruimte hebt om de dingen om je heen waar te nemen en daadwerkelijk te zien/ervaren. Visuele soberheid is hierdoor ook steeds belangrijker geworden voor mij.
Toch wil ik niet dat mijn werken als pure abstracties gezien worden, maar meer als een gesprek of partituur. Als een compositie met een ‘continuo’ (de basis – het “grid”) erin. De menselijke hand zorgt er wel voor dat er een ‘trilling in de vorm’ ontstaat, omdat ik – hoe perfect ik het ook probeer te maken (of in dit geval te snijden), geen machine ben.

Hoe ziet je gemiddelde werkdag er uit?
Heel standaard van 9-5, momenteel 3 a 4 dagen in de week. Ik start tussen 8:30 en 9:00 met koffie en kijken naar waar ik de vorige keer ben gebleven. Beetje staren en nadenken of de conclusies die ik de dag ervoor heb getrokken nog even logisch lijken. Dan ga ik aan het werk. Ik probeer in de ochtend de computer te vermijden omdat mails, en administratie etc. te veel tijd in beslag neemt en afleidend werkt voor mij. Tussen 5 en half 6 gaat de deur dicht. Soms wil ik nog wel eens ‘s avonds een paar uurtjes doorwerken als ik op dreef ben of iets per se af wil hebben. Dat is dan weer het voordeel van aan huis werken, merk ik nu.

Kun je voor ons je werkplek/atelier/studio omschrijven?
Ik ben net na tien jaar 75m2 tot mijn beschikking te hebben gehad verhuisd naar een kamer van 30 m2 welke ook nog aan huis zit (wel tijdelijk). Dus ik moet nog wel even wennen aan de nieuwe werk-situatie en het minder plek hebben. De ruimte is verdeeld door een boekenkast met daarachter mijn (materiaal)opslag. Verder staat er een kast voor pigment/materiaal wat ik vaak gebruik, één kleine ladenkast, en 3 tafels: 1 grote verrijdbare sta-tafel (met grote ladenkast erin), 1 computerbureau met veel zooi en 1 lege tafel waar ik aan kan lezen en schrijven of (kleinere) dingen kan maken. Al werk ik eigenlijk grotendeels op de grond.

Kun je 3 ongewone items opnoemen in je studio?
bosje plastic bloemetjes, ca 80 kilo lood en een klein kitscherig (plastic) reis-icoontje.

Werk je graag met muziek of in stilte?
Meestal in stilte.

Met welk materiaal werk je graag – kleurgebruik is voor jou heel belangrijk?
Simpele, liefst natuurlijke materialen. Momenteel met papier en potlood (grafiet) en (druk)inkt. Je zou het niet zeggen in mijn huidige werk, maar kleurgebruik is zeker belangrijk. Ik ben dol op kleur en in mijn hoofd is alles kleur, alleen uiteindelijk blijft er meestal alleen (een tint van) wit of grijs over in het werk zelf.

Waar streef je naar in je werk? Wanneer is een werk voor jou af?
Naar verstilling en contemplatie. Structuur en herhalingen zijn voor mij hierin belangrijk. Wanneer een werk klaar is, hangt van de serie af. Bij Fields is het redelijk eenvoudig, omdat ik werk vanuit een een vooropgesteld idee en zelfopgelegde kaders die ik van te voren heb uitgeprobeerd in het klein. Als het papier vol is (en naar tevredenheid ‘gesneden’), is het werk af. Bij andere (huidige) werken ga ik door tot er niets meer valt weg te halen uit het beeld (wat er niet toe doet).
Uiteindelijk is de balans van wat je nog wel en net niet meer ziet icm eenheid en harmonie van het geheel, doorslaggevend.

Heb je zelf thuis werk van collega kunstenaars? Waarom?
Ja! Wel te weinig nog, maar daar wordt aan gewerkt. Waarom? Van kunst in mijn huis word ik blij!

  • Zaida Oenema

    Field #1 (2016)
    € 1350,-