De portretten van MIRJANA VRBASKI

Mirjana Vrbaski (1978) groeide op in Belgrado (Servië). Na haar studie Literature in Canada, ging ze fotografie studeren in Den Haag aan de Koninklijke Academie (KABK). Al tijdens haar studie in 2009, ontving ze een prestigieuze prijs van de National Portrait Gallery in Londen. Met haar ongoing serie Verses of Emptiness is ze internationaal veel geprezen en getoond in diverse musea. Deze serie begon uit een persoonlijk onbehagen. Opgevoed met het idee dat er een 'right way to be a woman' is, probeerde Mirjana hiervan los te komen in haar latere leven in Canada, Nederland en nu Duitsland. In Verses of Emptiness laat zij pure, eigenlijk heel sobere portretten zien van vrouwen. Heel direct, kwetsbaar en open. Zichzelf.

Mirjana bekijkt haar werk (foto: Mišenka)

Hoe vond je destijds als jonge kunstenaar je eigen geluid?

Ik heb portretteren bij toeval ontdekt. Ik wilde in die tijd eigenlijk alles behalve mensen fotograferen. Maar ik moest een portret maken voor een school opdracht (ik studeerde toen aan de kunstacademie in Den Haag). Het resultaat verbaasde me. Ik kreeg erkenning. Ik vond het proces van een mens voor de camera hebben bijzonder, een uitwisseling vol spanning en ongemakkelijkheid. Portretteren gaat voor mij over dat spanningsveld. Het is een strijd die ik met elk portret opnieuw aanga. Toen ik deze emotionele lading ontdekte, en vooral toen ik stopte met conceptueel na te denken, voelde ik dat ik deze weg moest blijven volgen.

Mirjana Vrbaski, portret door Carla van de Puttelaar

Kun je ons iets vertellen over hoe je begint aan nieuw werk?

Mijn grootste uitdaging is om niet te veel na te denken over wat de logische volgende stap zou zijn. Inmiddels weet ik dat dat een valkuil is. Ik dwing me dan om simpelweg te experimenteren, ongeacht het resultaat. Het voelt dan alsof ik weer een student ben en niks weet. Maar ergens tijdens dat proces ontstaat altijd een spoor, dat me intrigeert. Soms levert dat iets interessants op, soms zijn het dingen die ik laat rusten, hopend dat ze op een dag deel van nieuw werk gaan worden. Mijn proces is altijd een zoektocht naar de essentie. En vanuit die veelheid aan experimenten ontstaat dan meestal een kleine selectie van beelden die de kwaliteit hebben die ik nastreef.

Hoe kies je de modellen voor je bijzondere portretfoto’s?

Ik kies heel intuïtief en weet binnen een paar seconden of iemand een model voor me is of niet. Visueel zijn heel veel mensen interessant. Maar ik ben altijd op zoek naar die mensen die iets hebben wat me ontroert…een onvermogen om te verstoppen dat ze in hun eigen innerlijke universum leven, dat ze tegelijkertijd geborgenheid en eenzaamheid biedt. Mijn werk is soms als streng omschreven. Toch is het eerder uitdrukking van zusterlijke liefde.

Nare (2008)

Kun je iets vertellen over de portretten Nare en Jessica?

Nare is het allereerste Verses of Emptiness-portret die ik ooit gemaakt heb en is daardoor heel dierbaar voor me. Ze is duidelijk het begin, waar alles nog ongedefinieerd was en ik alleen nog het vermoeden had dat achter zo’n beeld iets universeels schuilt.

Jessica is 5 jaar na Nare gemaakt. Het is een van mijn lievelings Verses of Emptiness-portretten, omdat ze het meest in haar innerlijk wereld geankerd is. Ik heb Jessica tijdens mijn eerste jaar in Berlijn gemaakt, toen ik moeder werd en ik zelf een sterke innerlijk kompas nodig had.

Jessica (2013) in het midden

Is het maken van een portretfoto voor jou een geregisseerd iets of laat je je verrassen?

Het is een combinatie van de twee. Ik begin door alles te regisseren…de setting, het licht, de kleding. Maar uiteindelijk is dat maar ‘context’, het ‘exterieur’, zo gezegd. Het belangrijkste komt van ‘binnen’, uit het model zelf en haar uitdrukking. Het komt uit de authenticiteit en geloofwaardigheid die ze uitstraalt. Daar gaat het om. Mijn modellen zijn vaak onherkenbaar op mijn portretten omdat het mij niet per se om hun persoonlijkheid ‘vangen’ gaat. Toch is het essentieel dat ze iets heel echts en heel kwetsbaars laten zien.

Wanneer is een werk voor jou af en geslaagd?

Voor mij is een werk geslaagd als het beroerd. En als niks in dat werk — noch de techniek noch de expressie — bedacht voelt.

Mirjana aan het werk (foto: Stroxy)

Hoe ziet je gemiddelde werkweek er uit?

Ik maak voortdurend foto’s. Van allerlei onderwerpen die wel of niet aan de serie waar ik op dat moment aan werk gerelateerd zijn. Sommige van die foto’s deel ik op mijn Instagram, andere gebruik ik als schetsen. Daarnaast doe ik veel onderzoek: tentoonstellingen bezoeken, beelden bekijken en lezen. Ik heb in Canada Engelse Literatuur gestudeerd en sinds kort heb ik mijn liefde voor poëzie herontdekt. Natuurlijk gaat er ook veel tijd zitten in administratieve zaken: de communicatie met tentoonstellingsplekken en fotowedstrijden. Om daar de balans te vinden organiseer ik residenties voor mezelf, waarin ik me volledig op mijn werk kan storten.

Vrijwel lege studio van Mirjana in Berlijn

Kun je voor ons je atelier/studio omschrijven? Bevalt het leven in Berlijn je?

Ik heb een kleine studio in het gebouw waar we wonen en nog nooit heeft een ruimte me zo veel rust en vrede gebracht. In tegenstelling tot onze zonnige woning is deze ruimte wat meer knus, en vooral veel leger. Ik heb het expres leeg gelaten…ik wou daar geen input hebben, geen afleidingen…alleen veel solitude en veel stilte. Het kan binnen een paar minuten een volledige foto studio worden maar het kan ook een meditatie ruimte zijn. Ik heb alleen een buro, een bank waarop ik ook soms slaap, een mooie lamp, en een tafeltje met een vaas. Het licht komt ’s ochtends door de groene struiken voor het raam de kamer in en het patroon dat het op de vloer tekent vult me met een bijkans mediterraan gevoel. Ik heb in deze simpele, witte ruimte alles wat ik nodig heb: stilte, zon en vrijheid.

Vrijwel lege studio van Mirjana in Berlijn

 

In de tentoonstelling B is for Bird in Museum Kranenburgh in Bergen zijn nu de drie ‘vogel-werken’ uit de serie Tier van Mirjana Vrbaski te zien (de expositie is nog tot en met 30 september te bezoeken!). De vogel was eeuwenlang een inspiratiebron voor kunstenaars en schrijvers. “In B is for Bird eren hedendaagse kunstenaars de vogel als een symbool, in fantastische mythen en in kunst waarin de vogel opnieuw drager is van de menselijk ziel. Via hun schilderijen, tekeningen, collages en foto’s komen we het nodige over onszelf te weten, want ieder werk gaat evenzeer over vogels als over mensen.”

Museum Kranenburgh – in de tentoonstelling ‘B is for Bird’ – rechts Tier

Wat is het vertrekpunt voor de dierenfoto’s die te zien zijn in Kranenburg? Hoe kwamen deze werken tot stand?

Ze zijn resultaat van het experimenteren, waarover ik zojuist sprak. Ik was te serieus in mijn werk geraakt en moest meer speels aan de slag. Uit pure nieuwsgierigheid vroeg ik me af of een portret van een dier hetzelfde emotionele gewicht kon hebben als een portret van een mens. Toen ik de eerste beelden zag, liet ik deze vraag echter weer los. Het was irrelevant geworden omdat die beelden zo’n eigenheid hadden, iets ongrijpbaars dat mijn intellect te boven gaat. Dat vind ik spannend aan ze, dat ik ze niet helemaal begrijp.

Museum Kranenburgh – in de tentoonstelling ‘B is for Bird’

Heb je zelf thuis werk van collega kunstenaars?

Vroeger fantaseerde ik over een huis vol imposante kunstwerken van grote namen die ik niet persoonlijk ken. Ik idealiseerde kunst en kunstenaars. Toen ontdekte ik hoe goed ik me voelde in het huis van een vriendin die toen 86 jaar oud was, iemand die ik als mens erg waardeerde. Aan haar muren was niks ‘for the show’, alles had een persoonlijke verhaal, van een vriendschap of een herinnering, of het kwam ergens te hangen puur uit liefde…stripfiguurtjes naast schilderijen, familieportretten van vrienden naast beelden uit kranten die voor haar een betekenis hadden. Je voelde zo veel persoonlijkheid in dat huis, ook veel moed. Ze was niet bezig met hoe het hoort en dat inspireerde mij.

Dus bij ons thuis vind je ook een bonte mix aan beelden, dierbare herinneringen naast inspiratiebeelden en overwegend werk van vrienden. Ik ruil ook heel graag met collega’s…ik vind het spannend en zie het als wederzijdse erkenning. En soms maken mijn man en ik samen een ‘kunstwerkje’ dat ergens komt te hangen. Niet met de intentie om al te series genomen te worden. Eerder zijn dat werken die ‘voor ons’ zijn, die we maken omdat we daar simpelweg van genieten.

 

De prachtige portretten, van zowel ‘Nare’ en ‘Jessica’, maar ook Crow, Monkey, White Sparrow en Marabou, zijn in onze webshop te koop. Klik hieronder door, voor meer afbeeldingen.

  • Mirjana Vrbaski

    Jessica (2013)
    € 500,-

  • Mirjana Vrbaski

    Marabou (2017)
    € 875,-

  • Mirjana Vrbaski

    Monkey (2017)
    € 875,-

  • Mirjana Vrbaski

    Crow (2017)
    € 875,-

  • Mirjana Vrbaski

    White Sparrow (2017)
    € 1200,-

  • Mirjana Vrbaski

    Nare (2008)
    € 4000,-