COLLECTIE DE.GROEN: Interview met Marjolein de Groen en Peter Jordaan

In 2017 openden kunstenaars en verzamelaars Marjolein de Groen en Peter Jordaan een expositiecomplex met vier etages, ruim 1.200 vierkante meter groot. Het voormalige bankgebouw is na een intensieve verbouwing tot een huis voor de kunst gemaakt.

Op de begane grond worden 4 tentoonstellingen per jaar geprogrammeerd. De vrije toegang en de bar, restaurant en terras van Collectie DE.GROEN maken het een laagdrempelige tentoonstellingsruimte voor hedendaagse kunst midden in het stadscentrum van Arnhem. Edo Dijksterhuis interviewde Marjolein de Groen en Peter Jordaan over hun bijzondere initiatief.

Marjolein de Groen en Peter Jordaan (foto Natascha Libbert)

Een snelkookpan van blikken

Kunst kopen is de beste manier om kunstenaars verder te helpen, vinden Marjolein de Groen en Peter Jordaan. Door hun collectie open te stellen en rondleidingen te geven, tillen ze de werken naar een hoger niveau en scherpen ze hun eigen blik.

Een motorjacht met vergulde kranen, een ronkende sportwagen, iedere avond uit eten in de duurste restaurants. De gebruikelijke verlanglijstjes van mensen met nieuw geld zijn totaal niet besteed aan Marjolein de Groen en Peter Jordaan. Het stel had al een heel kunstenaarsleven achter zich, onder het strijdbare motto ‘veel doen met weinig’, toen De Groen zo’n tien jaar geleden een aanzienlijke erfenis kreeg. Al snel was duidelijk: die moest ten goede komen aan de kunstwereld, want “wij weten hoe ingewikkeld het kan zijn om kunst te maken en voelen een bepaalde verantwoordelijkheid”.

Foto: Natascha Libbert

Een fonds op naam vonden ze te onpersoonlijk. Voor het openen van een gastatelier in Londen waren de geesten bij de beoogde partnerorganisaties nog niet rijp. Dus kozen ze voor de meest directe vorm van ondersteuning: kunst kopen. “Dat geeft veel voldoening”, vindt Jordaan. “Door een werk aan te schaffen help je een kunstenaar verder. Het is een eerlijke deal. En wij zorgen verder dat het werk in goede staat blijft.”

De kersverse mecenassen hadden in het verleden al kunst verzameld, vooral werk van collega’s dat ze ruilden tegen eigen creaties. De eerste aankopen deden ze binnen de eigen, Arnhemse kring maar het net werd al snel breder geworpen, ook internationaal. “We gaan – indien mogelijk – altijd op atelierbezoek”, vertelt De Groen. “Dat is het grote verschil met andere verzamelaars die meestal bij galeries kopen. Op beurzen lopen we soms wat schielijk rond, daar voelen we ons niet thuis, en met uitnodigingen voor dinertjes en feestjes doen ze ons ook geen plezier. Wij zijn nieuwsgierig naar de kunstenaar die voor ons het startpunt is, niet de kunstcircuit.”

Al snel waren alle wanden van hun woonhuis gevuld. “En dan huur je een depot”, schetst Jordaan de eerste stappen in hun verzamelcarrière. “Je gaat ook groter werk kopen, dat niets meer te maken heeft met de afmetingen van een woning. Dan zie je het niet meer en ga je het dus fotograferen om het op een website te zetten. Maar omdat kunst niet functioneert als plaatje voelden we steeds meer de behoefte om de werken echt te laten zien. We moesten op zoek naar een plek.”

Foto: Natascha Libbert

Op een podium

Dat zoeken deden ze zoals ze gewend waren, als kunstenaars. Ze struinden de rafelranden van de stad af, bekeken oude fabriekspanden en leegstaande loodsen. Toen een bevriend architect ze wees op een ruim honderd jaar oud bankgebouw in art nouveau-stijl waren ze niet meteen enthousiast: teveel een huis en ook nog in het centrum. “Wij vinden het gewoonlijk fijn om in de luwte te opereren maar hier staan we op een podium – zelfs mijn naam staat op het bordje bij de deur”, stelt De Groen. “Maar toen we voor het eerst binnenkeken, waren we blij verrast. De ruimtes zijn zo verschillend van afmeting en sfeer, van groot naar intiem, dat we meteen mogelijkheden zagen. En het is goed dat wij hier nu zitten, tegenover H&M en Burger King, en niet de zoveelste brillenzaak. Het is een soort stiltecentrum.”

Restaurant Collectie de Groen, foto Jan de Vries

Twaalf jaar had het pand leeggestaan. De plannen van de projectontwikkelaar die het had overgenomen van het conservatorium, dat hier jarenlang de ruimte had gedeeld met de dansacademie, waren gestrand in de crisis. Om het geschikt te maken voor kunst moesten systeemplafonds eruit en rotte balken vervangen. De koepel bij de entree werd hersteld in zijn stralende pracht, inclusief oorspronkelijke ornamenteel smeedwerk. Voor de grootste zaal werd een elegante doos-in-doosconstructie bedacht om voldoende wandruimte te hebben tussen de twee gevels met ramen.

Collectie DE.GROEN, Arnhem, foto: Jan de Vries

Het restaurant aan de voorkant hoort echt bij het geheel “want daarmee trekken we ook mensen binnen die anders niet zo snel een museum of galerie binnenstappen. Aan de achterkant hebben we een bar en een kelder waar studenten van ArtEZ feestjes organiseren en deejays draaien voor Radio De Groen. Daarmee houden we de jongeren erbij, waar natuurlijk ook veel van de kunstenaars onder vallen met wie we werken. Die tegenstelling tussen voor en achter maakt het gebouw compleet.”

Op de bovenste verdieping is het kantoor gevestigd. Hier staan rekken en kasten vol kunstwerken, zo’n 350 in totaal. “We hebben niets meer in huis. Toen we hier begonnen, hebben we alles eruit gehaald. We vonden het fair dat als we tentoonstellingen gingen maken met onze collectie, alles beschikbaar moest zijn, geen uitzonderingen.”

Collectieopstelling, foto: Ivonne Zijp

Artists on hold

Die presentaties heten SETUP en zijn genummerd. De meest recente aankopen krijgen een prominente plek. “We zijn nieuwsgierig hoe ze functioneren tussen de rest.” Tussen de ongeveer 35 werken stoppen de verzamelaars, die zichzelf tegenwoordig grappend ‘artists on hold’ noemen, ook altijd een werk van eigen hand zodat de goede verstaander weet: dit is een kunstenaarskunstcollectie. Vier keer per jaar is er op de vrij toegankelijke begane grond een solotentoonstelling, waarbij Berndnaut Smilde het spits afbeet door een wolk te maken in de foyer.

Berndnaut Smilde @ DE.GROEN

De spectaculaire foto die dat opleverde maakt nu deel uit van de collectie De Groen. “Het leuke aan tentoonstellingen is dat je werk lang in huis hebt en er een relatie mee opbouwt”, vindt Jordaan. “Wij kopen altijd uit de tentoonstelling maar doen dat vertraagd. Tijd is belangrijk, en lang kijken. Dat zet voor ons deuren open.”

De verzamelaars zijn wars van modes en hypes. “We laten ons niet gek maken”, stelt De Groen. “Ook niet als er bij academiepresentaties de schilderijen als zoete broodjes verkopen en de hebzucht in de lucht hangt – die sfeer van ‘je moet erbij zijn’. Dan maken we gewoon een afspraak: volgend jaar komen we op bezoek in het atelier.”

DE.GROEN, hekwerk van Alphons ter Avest

Die houding zorgt voor een bepaalde ontspannenheid, net als het vasthouden aan een vast jaarbudget waar nooit van wordt afgeweken. “We kopen af en toe een groter, duurder werk van een internationaal bekende kunstenaar”, schetst Jordaan de verzamelstrategie. “Zo wordt de collectie als geheel opgetild en daarmee ook het werk van de onbekendere kunstenaars. Er zitten namen tussen die in geen andere verzameling zitten en behoorlijk onzichtbaar zijn. Maar wij vinden dat ze geweldig werk maken dat gezien moet worden.”

Een programma zouden ze hun tentoonstellingsbeleid niet willen noemen. De ene presentatie reageert op de andere. Bij de solotentoonstellingen geven ze de exposanten de vrije hand. “Wij treden niet op als curatoren. De kunstenaar richt zelf in en wij helpen.”

PICK ME! Foto: Natascha Libbert

De huidige We Like Art-tentoonstelling wijkt af van het gebruikelijke patroon maar past volgens De Groen ook weer wel. “Er is overlap tussen onze verzameling en het We Like Art-aanbod. Bovendien houden we van de open blik waarmee Michiel en Carolien naar de kunstwereld kijken. Ze hebben een soort verfrissende lichtheid. En ze maken het voor een grote groep mensen aantrekkelijk om kunst te kopen, iets wat wijzelf met veel plezier doen.”

PICK ME! Foto: Natascha Libbert

Drieduizend minuten

‘Persoonlijk’ is het sleutelwoord bij Collectie DE.GROEN. “We wilden niet een instituut worden, een museum met suppoosten”, stelt de naamgeefster. “Toen ik een tijdje in Duitsland woonde en werkte, ben ik op bezoek geweest bij de Sammlung Hoffmann in Berlijn. Daar krijg je een rondleiding alsof je bij Edith Hoffmann thuis op visite bent. Hoogwaardig en kleinschalig. Ik dacht: zo kan het dus ook.”

Bezoekers aan de Arnhemse collectie moeten zich van tevoren inschrijven, alleen of gezamenlijk. In het begin ontvingen de eigenaren twee groepen per dag maar inmiddels is de frequentie gestabiliseerd tussen de zes en tien rondleidingen per week. “We hadden geen vooropgezet verhaal toen we begonnen, wisten eigenlijk niet of we misschien na twintig minuten weer buiten zouden staan”, herinnert Jordaan zich. “Maar we zijn bijna altijd anderhalf uur bezig. Ons verhaal is een combinatie van anekdotes, liefde voor het werk en inhoudelijke informatie. Nooit zeggen we: de kunstenaar heeft dit en dit bedoeld. Dat zou ook raar zijn. We kopen dingen altijd juist omdat we ze niet begrijpen.”

PICK ME! Foto: Natascha Libbert

Het publiek delen van hun kunstbezit heeft hun relatie met de werken fundamenteel veranderd, vinden de verzamelaars. “Thuis ga je er al behoorlijk intiem mee om maar met al die andere ogen erop komen ze in een snelkookpan terecht en krijgen ze meer, andere betekenis”, vindt De Groen, terwijl Jordaan aanvult. “Zo’n groot schilderij van Kees Goudzwaard bijvoorbeeld, daar heb ik nu in totaal al twee-, drieduizend minuten over verteld. Zelfs in het kleine stukje dat ik zie vanuit de positie waar ik meestal ga staan, zie ik regelmatig nieuwe dingen en dat wordt versterkt doordat ik het moet formuleren. Dat heeft maar één nadeel. Ik hoop dat bezoekers nadat ze mijn verhaal hebben gehoord, hun eigen verhaal maken.”

 

Tekst: Edo Dijksterhuis

 

PICK ME! Foto: Natascha Libbert

Check de website van Collectie DE.GROEN voor informatie van de openingstijden van de tentoonstelling, restaurant en bar. Ook kun je je aanmelden voor de collectierondleidingen.

  • PICK ME! We Like Art @ DE.GROEN

    Kom kijken naar de grootste groepstentoonstelling van 2019. We Like Art stelde een presentatie samen met werk van meer dan 85 kunstenaars en 160 werken bij Collectie DE.GROEN in Arnhem. In dit prachtige monumentale pand in de binnenstad van Arnhem zie je fantastisch werk van toonaangevende kunstenaars.

    Lees verder: PICK ME! We Like Art @ DE.GROEN