Binnenkijken bij Carolien Smit

Een schilderij van Tim Ayres in de hal.

Paarden en schedels in de woonkamer

Carolien Smit, medeoprichter van We Like Art, kocht als twintiger haar eerste kunstwerk. Het was het begin van een snel uitdijende verzameling maar zo noemt ze het zelf niet. De werken zijn ramen, spiegels en gespreksonderwerpen.

“Het eerste wat ik deed toen we elf jaar geleden dit huis betrokken was de kunst ophangen. De verhuisdozen stonden middenin de kamer, er was verder nog niets uitgepakt. Maar die kunst moest hangen. Anders is het geen huis.”

Inmiddels zijn een aantal van die werken weer van de muur gehaald en ingepakt. Carolien Smit is namelijk aan het verbouwen en het leek haar veiliger de kunst even weg te zetten. “Het zijn er misschien zes in totaal maar ik mis die dingen echt. Het zijn een soort ramen met alternatieve uitzichten en als ze even weg zijn klopt er iets niet. Het mooie is natuurlijk wel dat ik ze dadelijk weer kan ophangen en dan zie ik ze weer met nieuwe ogen, alsof ze net gekocht zijn.”

Niet dat Smit, echtgenoot Wouter en hun twee kinderen tijdens de verbouwing helemaal verstoken zijn van kunst. Het hele huis hangt van vol, tot in het toilet en boven de deur toe. Bij een recente telling kwam ze tot 110 werken. “Eigenlijk best schokkend”, vindt ze zelf. “Ik vind en voel mezelf geen verzamelaar. Een raar woord ook, verzamelaar. Het is meer dat wij ons omringen met kunst. Voor onze aankopen hebben wij geen uitgekristalliseerd collectieplan, het is allemaal niet zo doordacht als bijvoorbeeld bij bedrijfscollecties.”

Toch zijn er wel degelijk lijntjes te ontdekken in Smits kunstbezit, al herkent ze die vaak pas achteraf. “Wouter is een serieus bergbeklimmer. Hij gaat met stijgijzers en touwen de Alpen in. Een paar jaar geleden gaf ik hem een heel klein schilderijtje van Gé-Karel van der Sterren, tien bij tien centimeter, van een alpinist op een gletsjer. En sindsdien volgden meer bergen.”

“Ik ben zelf opgegroeid in Drenthe en hou erg van de natuur. Een houtskooltekening van Renie Spoelstra doet me denken aan een zandpaadje door het bos, het is een soort herinnering. En dat geldt voor vrijwel alle kunst hier in huis. Het is een weerspiegeling van ons leven en onze persoonlijkheden.”

Maria Roosen, Anoek Steketee, Norbert Schwontkowski, Elspeth Diederix

Vallen als een blok

Haar eerste werk kocht Smit in 2000, van haar eerst verdiende salaris. “Ik ging werken bij de Akzo Nobel Art Foundation waar ik ook stage had gelopen tijdens mijn opleiding kunstgeschiedenis. In die tijd had ik ontdekt dat je ook rustig een schilderijtje voor zeshonderd euro kon kopen, dat kunst best betaalbaar kan zijn. Ik kocht twee werkjes van Martijn Schuppers waar ik nog steeds heel blij mee ben. Ze hangen op de wand bij de tv.”

Snel daarna ging ze samenwonen met Wouter, die ook bij Akzo Nobel werkte en door rondleidingen langs de collectie al was aangestoken met het kunstvirus. “En dan gaat het mis, hè”, zegt Smit lachend. “Samen naar openingen, heel veel kijken, lezen en als een blok vallen voor een werk. Die eerste zeven, acht jaar hebben we heel veel gekocht.”

Viviane Sassen, Koen Delaere.

Een gesprek met de kunstenaar is voor Smit enorm belangrijk, bij openingen of in het atelier. En sinds ze tien jaar geleden samen met Michiel Hogenboom We Like Art oprichtte, is dat contact alleen maar toegenomen. “Ik ken vrijwel alle kunstenaars van wie ik werk heb. Het hoort er echt bij, dat je weet wie een werk gemaakt heeft, hoe, waar en waarom. Van de kunstenaars die we volgen hebben we meerdere werken.”

Ze koopt soms uit het We Like Art-aanbod, bijvoorbeeld als herinnering aan een speciale tentoonstelling, maar de selectiecriteria voor thuis zijn anders dan voor het platform. “Wat we met We Like Art laten zien, moet interessant zijn voor verschillende doelgroepen. Net als toen ik voor de bedrijfscollectie van Akzo Nobel werkte, gebruik ik een andere blik dan wanneer het voor mezelf is. Ik zit er bovenop maar heb tegelijkertijd ook meer afstand.”

Als het op privéaankopen aankomt, is Smit niet bepaald eenkennig. Met uitzondering van video zijn alle media vertegenwoordigd, als editie of uniek werk. Een geometrische print van Sigrid Calon of abstract schilderij van Koen Delaere hangt gewoon naast een gestileerde portretfoto door Desirée Dolron of een licht surrealistische inkttekening van Nik Christensen.

“Het merendeel is behoorlijk rustig, maar er zitten een paar behoorlijke knallers tussen. Zo hebben we een groot schilderij van Marjolijn de Wit van kermispaarden met een berg schedels. Dat hebben we meteen na aanschaf in de woonkamer gehangen waar het de hele wand in beslag nam. Dat vonden veel bezoekers best schokkend.”

Hellen van Meene

Geen white cube

De schedels van De Wit hebben een paar jaar geleden plaats moeten maken voor ander, vooral kleiner werk. Het liefst geeft Smit een nieuwe aankoop meteen een plekje. Als dat niet lukt, staat-ie een tijdje op de schouw of een kastje. “Het liefst zou ik elke keer de hele zaak omgooien maar Wouter is eraan gehecht dat alles een vaste plaats heeft. Alleen als het echt niet anders kan, omdat sommige combinaties gevoelsmatig niet werken of heel plat de kleuren niet samengaan, komt er een reshuffle.”

Het strenge beleid van één werk per wand is allang losgelaten. Soms zijn werken gegroepeerd in een blok met strakke buitenlijnen en gelijkmatige ruimtes tussen de lijsten. Maar in de keuken hangen uiteenlopende werken op een rij. En een losse wolkcompositie komt ook voor.

Hinke Schreuders, Jorn van Leeuwen, Nik Christensen, Paul Cupido, Tom Callemin, Sebastiaan Bremer

De speelsheid van de inrichting wordt versterkt door het feit dat het huis geen museale white cube is. Wanden zijn grijs, blauw of zelfs voorzien van ruitpatroon. “Roze werkt erg goed, daar kan eigenlijk alles op”, weet Smit uit ervaring. “Bij de voordeur hadden we een wand geel geverfd en daar paste perfect ons schilderij van Charlie Roberts op: geel op geel. Maar dat was echt toeval. We zouden de wand niet speciaal die kleur hebben gegeven voor dit werk.”

Andersom geldt dat ook. De huiselijke situatie – of er nog een plekje over is, hoe groot dat is – speelt nooit een rol bij de beslissing om een kunstwerk wel of niet aan te schaffen. “Het gaat om de kracht van het werk zelf. Zodanig zelfs dat we bij thuiskomst bedenken: o ja, nu moeten we het ook nog ergens kwijt.”

Martijn Schuppers, Robert Zandvliet

Blote billen

Ook op de kinderkamers hangt kunst, door zoon en dochter zelf uitgekozen. “De oudste deed op vierjarige leeftijd voor het eerst mee aan Kunst voor Kids en heeft inmiddels zes eigen werken waar ze erg aan gehecht is. Ze was lange tijd helemaal gek van een werk van Han Schuil, een rood oog, maar vertelde me laatst dat ze Norbert Schwontkowski’s bijna zwarte schilderij van een moskee echt het allermooiste vond dat ze kende.”

“Vanaf groep 1 komen er vriendinnetjes mee naar huis en dan gaat het elke keer weer over de blote billen van Scarlett Hooft Graafland. Daar wordt over gegiecheld en sommigen vinden dat het echt niet kan, zo’n foto in huis. Er worden vragen gesteld. Wie is dat dan? Ben jij dat? Het is zo een gesprek van een kwartier. Maar op de vraag waarom het er eigenlijk hangt, hebben mijn kinderen geen echt antwoord. Het is er gewoon. Het is kunst in ons huis.”

Koos Breukel, Berndnaut Smilde, Viviane Sassen, Thomas Elshuis, Scarlett Hooft Graafland

Door de verbouwing krijgen de kinderen nu een grotere kamer, met meer ruimte voor nieuwe aankopen. Maar dat betekent dat er ook dingen plaats moeten maken. De paarden met de schedels gaan weer van hun spijker “want dat is toch niet echt iets voor een kinderkamer”. Waar het buitenissige doek naartoe moet, is nog onduidelijk. Misschien in bruikleen bij vrienden, zoals Smit vaker heeft gedaan in het verleden. Verkopen is in ieder geval uit den boze.

“Wouter gooit af en toe de knuppel in het hoenderhok door verkoop van een of twee werken te suggereren maar ik vind het niet kunnen. En dat zit heel diep. Zelfs als we een bepaald werk een beetje ontgroeid zijn en er weinig naar kijken, kan ik er geen afstand van doen. Het hoort toch bij ons.”

May Heek, Martina Sauter, Anouk Kruithof, Koen Vermeule, Sarah Verbeek, Misha de Ridder, Desiree Dolron, Martijn Schuppers, Evi Vingerling

UPDATE: Het schilderij met paarden en schedels van Marjolijn de Wit heeft inmiddels een prachtige plek gekregen midden in de woonkamer 😉

Interview: Edo Dijksterhuis, fotografie: Natascha Libbert