Erik Mattijssen werkt al jarenlang aan een oeuvre van bijzondere krijttekeningen en gouaches, veelal stillevens en interieurs in vlammende kleuren in een geheel eigen handschrift. Een echte colorist.
“In de vroege jaren zeventig gingen we met het hele gezin op vakantie in Ierland. Daar zag ik ze voor het eerst, op de schouw boven het turfvuur, aan weerszijden van de klok: de parmantige porseleinen hondjes met prominente wenkbrauwen.”
Mattijssen voelt zich thuis in die vreemde tussenwereld van droom en nostalgie. Waarin alles tegelijkertijd om je aandacht vraagt. De opgevoerde kleuren en de grafische details maken dat je zijn collages en werk op papier ondergaat als een bijzonder universum. Mooi zijn de verwijzingen en associaties met kunst en kunstenaars die overal opduiken.
Voor We Like Art maakte Erik Mattijssen een reeks nieuwe gouaches op papier en een bijzondere nieuwe editie. Op ons kantoor is tot en met 23 februari een presentatie te zien rond het monumentale werk Tijdsbepaling uit 2012, acht nieuwe werken op papier en de speciale editie Glockenspiel.
We zijn heel blij dat we op We Like Art nu deze nieuwe editie kunnen brengen. De kleuren in de print zijn waanzinnig, moeilijk om het computerscherm te evenaren. En extra bijzonder: Erik Mattijssen schildert de wijzers van de klok met de hand op een door jou gewenst tijdstip, of je kunt het aan de kunstenaar overlaten.
Werk je graag met muziek of in stilte?
Mijn atelier ligt aan een stille binnentuin midden op de Wallen. Er zingen merels en er bloeien bloemen; het is een paradijselijke plek. Niettemin moet er muziek zijn, afgewisseld met radio 1; de buitenwereld. Ik ben een omnivoor waar het muziek betreft en wissel Bach’s cello sonata’s af met Beyoncé en dan keihard. Gek genoeg gaat dat samen met een hoge vorm van concentratie.
Hoe ziet je gemiddelde werkweek er uit?
Een week kan bij mij flink versnipperd zijn. Ik doe veel dingen door elkaar en daar ben ik ook wel goed in; multi-taskend door het leven. Natuurlijk moet je om vooruit te komen in je werk geconcentreerd zijn en al het andere even vergeten. Dat lukt mij vaak pas ’s avonds laat, bij kunstlicht – gek genoeg. Mijn atelier heeft een groot glazen dak waardoor het juist overdag ideaal is om te werken, maar dan ben ik vaak onrustig. Toch lukt het me doorgaans veel tot stand te brengen, op allerlei fronten.
Op vrijwel alle werken in de presentatie ontbreken de wijzers. We vroegen aan Erik hoe dat zit.
“Het leek een logische, maar ook wat wanhopige, poging om het voortdurend besef van het voortschrijden van de tijd een halt toe te roepen.
Ik maakte Tijdsbepaling in 2012, een klokkenwinkel waarin een man met zijn armen voor zich uitgestrekt iets bezwerends heeft. Hij zweeft ook een beetje. Maar het laat vooral het plezier zien waarmee ik al die verschijningsvormen van een klok bij elkaar bracht.
Er is een mooie uitspraak: “Tijd is datgene dat voorkómt dat alles tegelijk gebeurt” en “je hebt alleen wat al geweest is”.
Is het maken van een tekening voor jou een reis of meer een parcours van A naar B?
Een reis klinkt aantrekkelijker dan een parcours, maar het is beide. De opzet van een tekening is bepalend als kader, en vervolgens groeit het gestaag met beelden die ik tegenkom, tot het allemaal klopt. Maar het gaat bedachtzaam met lange staar-pauzes. Ik moet ook in een vroeg stadium bedenken wat vóór in het werk zit, en wat achter.
Ik werk dan ook niet als een schilder, maar als een tekenaar; van voren naar achteren. Omdat je niet met pastelkrijt over potlood heen kunt bijvoorbeeld, moet ik weten welk deel ik heel verfijnd weergeven wil, in potlood, om dan achterwaarts te gaan voor grovere delen.
Over de koekoeksklokken
“In een dorpje in het Duitse Schwarzwald, de geboortestreek van de koekoeksklok, staat de grootste ter wereld. Zo groot als een huis, met een perfect functionerend uurwerk van hout en enorme blaasbalgen om het kenmerkende geluid op gezette tijden weer te geven.
In de winkels hangen ze met z’n honderden aan de wanden. Gutbürgerlicher kun je het niet krijgen. Net als het weerhuisje dat ik heb, waarin het mannetje de regen en het vrouwtje de zonneschijn voorspelt. Heel geruststellend, dat vind ik het.”
Je kleurgebruik is heel bijzonder, hoe ervaar je dit zelf?
“Kleur is er altijd geweest, behoudens een korte periode begin jaren ’90 toen ik uitsluitend met potlood en conté krijt werkte. Het is zo’n opwindende, vreugdevolle aangelegenheid, kleuren kiezen, kleuren koppelen, dat ik niet zonder zou kunnen. Na mijn verblijf in Calcutta, in India, is mijn kleurgebruik nog meer uitgesproken geworden. Daar geloof je je ogen niet; wat kleur teweeg kan brengen.”
Wanneer is een werk voor jou af?
“Dat blijft voor niet-kunstenaars altijd een raadsel. Maar na eindeloos staren en scannen met je ogen, speurend naar een deel dat nog niet in orde is, weet je het ineens heel zeker: het is af.”
“De houten klok waarop ik leerde klokkijken had wijzers die niet goed vast zaten, die zakten keer op keer naar beneden, naar half zes.”
“Al het verfijnd vakmanschap dat in zo’n zacht tikkende pendule gaat zitten, die je heel voorzichtig op moest winden. Een kleine, elegante scene in glanzend goud.”
Mattijssen heeft een lange staat van dienst met veel galerie- en museale tentoonstellingen. Hij maakte afgelopen jaren een aantal grote werken, onder andere voor het NKI AVL ziekenhuis in Amsterdam en het LAM museum in Lisse. In 2021 won hij de prestigieuze NN Group Award. Onlangs werd een prachtige tekeningen installatie onthult in het nieuwe Verwey Museum in Haarlem (link).
Zijn werk wordt actief verzameld door talloze collecties in binnen- en buitenland.
Informatie over de speciale editie
- Erik Mattijssen
- Glockenspiel (2023)
- Techniek: Hoogwaardige pigmentdruk met toevoeging in gouache
- Oplage: 30 (+ 4 AP)
- Afmetingen: 55 x 40 cm
- Prijs: € 550
- Het werk kan ingelijst worden in een ranke gewhitewashte lijst met museumglas
- Goed om te weten: Erik Mattijssen schildert op verzoek een gewenst tijdstip op de klok, laat bij je bestelling even weten of je een specifieke tijd wil of dat je het aan de kunstenaar overlaat.