Hans Broek

Hans Broek, San Fernando Valley / Mulholland Drive (1997), 60 × 100. cm, Collectie Stedelijk Museum, Amsterdam

Hierna werkte hij onder meer aan een reeks werken geïnspireerd op de wereld van de film. Intense portretten en scenes ontleent aan klassieke (cult)films. En aan een serie stadslandschappen naar aanleiding van de black-out tijdens Hurricane Sandy in 2012. Ontregelende stadsdecors, de straten als duistere ravijnen tussen uitgedoofde wolkenkrabbers.

Hans Broek, LA Paintings, We Like Art 2023

Hans Broek, Washington (2015), olieverf op linnen, 150 x 200 cm

Een paar jaar geleden ontdekte Broek dat zijn eigen familie betrokken was bij de slavenhandel. Als lid van het bestuur van twee Nederlandse marines, was een verre 17e-eeuwse voorouder betrokken bij de bescherming van de handel, waaronder de handel in mensen uit Afrika. In zijn project ’Atlantic Coasts’, onderzoekt Hans Broek onder andere de rol die zijn voorouder speelde in de slavenhandel en de rijkdom die hij vergaarde.

Voor zijn project bezocht Broek onder meer slavenforten en plantages in Curacao, Suriname en Ghana om de geschiedenis van de Nederlandse slavenhandel te onderzoeken. In Dakar, Senegal werkte hij afgelopen jaar aan een nieuwe reeks schilderijen. In onderstaand interview uit 2019 vertelt Broek over zijn project, en zijn werkperiode in Dakar.

Kun je iets vertellen over je tijdelijke atelier in Haarlem?

Na 24 jaar, bijna mijn halve leven in de VS te hebben gewoond zette ik een advertentie voor een tijdelijk atelier op Facebook waar Harrie Peters, een van mijn docenten aan de kunstacademie, op reageerde. De cirkel was rond. Het is een prachtig atelier en ik ben dankbaar voor zijn generositeit. Verder is er mooi licht hier, zoals dat bij Vermeer altijd wordt geroemd. Weer helemaal terug in Holland.

Je hebt deze serie deels op een andere locatie gemaakt?

Ik heb deze hele serie in Dakar, Senegal gemaakt, een ‘locus delicti’ van het slavernijverleden. Zo’n locatie heeft een bijzondere energie die de schilderijen beïnvloedt. Ik had deze schilderijen niet in Nederland kunnen maken. Het was geweldig om een half jaar in Afrika te werken.

De entree van de ‘Village Des Arts’, waar Hans Broek afgelopen jaar een aantal maanden werkte. Het portret naast de entree is van Leopold Sedar Senghor, de eerste president na de onafhankelijkheid van Senegal. Hij was zelf een kunstenaar (een dichter) en een stimulans voor de kunst, Senegal heeft een bloeiende ‘contemporary art scene’.

Hoe zag je gemiddelde werkdag in Senegal er uit?

’s Ochtend 4 mijl hardlopen naar de zee en daarna een baguette halen bij ‘le magazin’; ondertussen beloerd door ‘bandits’ vanuit onaffe nieuwbouw. Soms verf en katoen kopen op Sandaga, de grote markt. Dan aan het werk in een klein donker atelier of onder de boom op het zandveld tegenover mijn atelier. Na zonsondergang vuur, vis, brood, muziek en humor met m’n dorpsgenoten.

Kun je iets vertellen over deze nieuwe reeks werken, over het project en hoe je hieraan begon?

Een voorvader uit de 17e eeuw was als bestuurslid van de toenmalige marine betrokken bij de slavenhandel. In het Amsterdam Museum bezocht ik het schuttersstuk waarop hij is afgebeeld en kreeg een heel interessante uitleg door de curatoren Imara Limon en Tom van der Molen. Daarna heb ik zijn geschiedenis nog verder onderzocht en mij tegelijkertijd verdiept in de geschiedenis van het Nederlandse slavernijverleden.

Op een reis rond de Noord Atlantische oceaan heb ik architectuur en plekken bezocht die in bezit zijn geweest van Nederland en ten dienste stonden van de Nederlandse slavenhandel en slavernij. Deze architectuur en plekken zijn de onderwerpen van mijn schilderijen. Ik heb in 2018 Curaçao, Amsterdam, Ghana, Senegal en Suriname bezocht.

Hans Broek, Gorée (2018), 29 x 110 cm, piezografie, oplage 20

Kun je iets vertellen over het onderwerp van de editie die je voor ons maakte, het eiland Gorée voor de kust van Dakar, Senegal?

Het eiland Gorée was een handelspost waar hard en veelvuldig om gestreden werd, onder andere door Michiel de Ruyter. Het was tijdens de slavenhandel een belangrijk eiland vanwege de ligging tussen Afrika en het Caribisch gebied. Gevangen mensen uit West Afrika werden hier verzameld en door privé ondernemingen verkocht aan handelaren die daar met hun schepen aankwamen. Deze handel heeft 4 eeuwen lang geduurd. Volgens sommige historici zijn hier vandaan 20 miljoen tot slaaf gemaakten naar de ‘Nieuwe Wereld’ vervoerd. Over de aantallen verschilt men van mening.

Hans Broek, LA Paintings, We Like Art

Nederland vond dit eiland zeer belangrijk en bouwde direct na het veroveren van het eiland op de Portugezen Fort Oranje (zichtbaar aan de rechterkant van het eiland) en Fort Nassau (op de heuvel), om het te verdedigen tegen andere Europese naties. Het is een eiland met een lange geschiedenis van misdaden tegen de mensheid, onder andere door de Nederlandse staat.

Tentoonstelling in De Pont 1997

Ben je als landschapsschilder nu op een andere manier betrokken bij je onderwerp vergeleken bij je vroegere Californische en Noord Atlantische landschappen?

Armando schilderde ‘schuldige landschappen’: waarom deed die boom of die bosrand niets? In mijn geval schilder ik, waarom deed de zee niets, waarom deed de zon niets, waarom deed de wind niets, maar vooral, waarom deed ons hart niets. De onderwerpen van mijn schilderijen zijn beladen landschappen en architectuur. Het is een onderzoek naar de duistere kant van de identiteit van Nederland. Als ik aan mijn Californische (stads)landschappen denk, dan zie ik een connectie tussen de ‘middle class’ en slavernij.

Tentoonstelling in De Pont 1997 (fotograaf: Henk Gerardts)

Je werkt graag in series, je hebt jaren in Los Angeles en New York gewoond en gewerkt. Heeft elke locatie een specifiek effect op de series werken die je gemaakt hebt?

Los Angeles was voor mij de plek van ‘less is more’, of zoals ik het soms noemde: reduceren tot het maximum. In New York bracht ik emotie en drama terug in mijn werk. In Afrika kwam mijn vroegere nonchalance, ‘the devil may care’, weer terug.

Hans Broek, Mulholland (2005)

Wat zijn je plannen voor de komende tijd?

Ik ben van plan om grote museale werken te maken. De onderwerpen hiervan zijn duister. Maar dat duistere, sinistere is het centrale gegeven in mijn nationale zelfonderzoek, en iets wat nu eindelijk eens uitgesproken moet worden in de hedendaagse schilderkunst.

UPDATE juli 2020: die monumentale werken waar Hans Broek over spreekt zijn er gekomen. Momenteel werkt Broek aan een reeks grote werken in een voormalige scheepsloods in Muiden voor een solotentoonstelling in Museum De Pont in Tilburg. In november 2020 zullen de nieuwe werken over het Nederlandse slavernijverleden te zien zijn. Wij kregen onlangs een preview en waren enorm onder de indruk van de nieuwe reeks.

Hans Broek bij zijn atelier in Muiden, 2020.

Update februari 2021. Inmiddels kan de tentoonstelling The Things I Used To Do bekeken worden in De Pont in Tilburg. Hier lees je meer.

Zaaloverzicht Hans Broek, De Pont museum, Tilburg, foto Peter Cox

Videoportret Hans Broek

Ter gelegenheid van de solotentoonstelling van Hans Broek in De Pont (t/m 18 april 2021) maakte de jonge filmmaker Koen Kievits in opdracht van We Like Art een bijzonder videoportret. In de film vertelt Broek in zijn atelier in Muiden en in het museum in Tilburg over zijn nieuwe schilderijen die over een zwarte episode van de Nederlandse geschiedenis gaan. Bekijk de video.