Jan van der Ploeg heeft inmiddels honderden muurschilderingen op zijn naam staan. Deze zijn over de hele wereld verspreid. Sinds 1997 is zijn werk gebaseerd op slechts 1 teken of logo, net hoe je het wilt zien, zoals bijvoorbeeld de ‘grip’. Het handvat van een kartonnen verhuisdoos geeft hem alle mogelijkheden om te schilderen wat hij wil. Het geeft hem letterlijk grip op het schilderen, hij abstraheert en reduceert de vorm, rekt het uit of neemt een detail, hij kan er alle kanten mee op.
De kunstenaar kan in de schilderstraditie geplaatst worden van De Stijl, Piet Mondriaan (abstractie in een strenge systematiek) en het (Amerikaans) Minimalisme (Ellsworth Kelly). Maar ook de straatcultuur met zijn tags en graffiti’s schept een kader ten opzichte van zijn werk.
Waar ben je opgegroeid en opgeleid?
Ik ben in Amsterdam geboren, als kind woonde ik in de Michelangelostraat in Amsterdam Zuid. We verhuisden op een gegeven moment naar Leiderdorp. Mijn middelbare school heb ik in Leiden doorlopen.
In 1980 begon ik mijn studie aan de Rietveld academie. Daar ontmoette ik Steven Aalders en Ton Boelhouwer. Naast onze werktijden op de academie deelden we een gezamenlijk atelier in de stad. Om verschillende redenen besloten we de Rietveld academie na het derde jaar te verlaten en meldden we ons aan bij Croydon College of Art in Londen om een jaar te studeren bij Bruce Mclean. Na het jaar in Londen heb ik van 1983 tot 1985 gestudeerd aan de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam.
Wanneer vond je jou zo typerende vormentaal, hoe ontstond je eigen geluid?
Het jaar in Londen was een belangrijk jaar. Ik werkte er in een eigen atelier, de begeleiding was individueel en intensief. In deze periode legde ik de basis voor de verdere ontwikkeling van mijn werk. Tijdens de Rijksakademie kon ik deze ontwikkeling verder voortzetten en waren er ruimte en middelen te over om te werken op groot formaat. In deze periode ben ik mijn werk gaan tentoonstellen, binnen de academie en daarbuiten.
Wanneer besloot je wandschilderingen te gaan maken, wat was de eerste?
In de loop der jaren ben ik mijn abstracte beeldtaal verder gaan reduceren tot een beperkter idioom dat bestond uit een aantal steeds terugkerende geometrische basis vormen. Na verloop van tijd ontstond de behoefte deze vormen te isoleren en los te maken van hun drager, het doek, om zo meer tot de essentie te komen. Na verschillende experimenten met onder meer transparante dragers zoals perspex en plexiglas besloot ik om de vorm direct op de muur aan te brengen.
De Grip vorm heb ik als eerste geschilderd op de muur in mijn atelier. De eerste muurschilderingen waren vooral losse vormen en tekens die op de witte wanden van de galerie werden geïnstalleerd. Later werd ook de wand zelf geïntegreerd in de schilderingen en werd de omringende architectuur een steeds belangrijker aspect in het werk.
Hoe ga je qua voorbereiding te werk bij je wandschilderingen, maak je veel schetsen?
De wandschildering worden in het atelier voorbereid, hier gaan vaak veel schetsen, kleurontwerpen en (digitale) maquette’s aan vooraf. Op locatie wordt de muurschildering uitgevoerd volgens het vooraf bepaalde ontwerp. Hierin staat in principe alles vast, vorm, maat en kleur. Zelden vinden er ter plekke nog aanpassingen plaats binnen het ontwerp.
De kleurvlakken worden gemarkeerd met tape en ingerold, er komt geen ‘persoonlijk’ handschrift aan te pas. Dit geeft mij ook de gelegenheid om de muurschilderingen door derden uit te laten voeren. Ik heb een fijn team van assistenten die mij hierbij helpen, en die ook regelmatig zelfstandig de wandschilderingen in binnen- of buitenland uitvoeren.
Hoe ziet je gemiddelde werkdag op locatie er uit?
Ik heb verschillende technieken en werkwijzen ontwikkeld om mijn muurschilderingen uit te voeren. In de loop van de jaren heb ik met mijn team veel ervaring opgedaan en expertise opgebouwd. Afhankelijk van of een werk binnen of buiten wordt aangebracht, moeten er soms eerst steigers worden opgebouwd. Bij grote projecten gaat er een enorme logistieke planning aan vooraf, een andere keer staat het er met een enkele emmer verf en een halve dag werk al op. De kleuren worden aangebracht in meerdere lagen, een duidelijk werkplan is hierbij belangrijk.
Het werken op locatie levert soms leuke of minder leuke verrassingen op. Sommige buitenlandse musea of instituten bereiden de werkomstandigheden perfect en volgens afspraak voor, soms komt het voor dat de muren op de afgesproken werkdag bij wijze van spreken nog moeten worden gestuct.
Kun je voor ons je studio omschrijven?
Mijn atelier is in een oud schoolgebouw in de Indische buurt in Amsterdam Oost dat ik deel met een tiental collega’s. Op de bovenste verdieping heb ik twee klaslokalen waar ik werk en een opslag gedeelte, bij elkaar ongeveer 120 m2.
Op de begane grond, in de voormalige directeurskamer, is het kantoor waar mijn atelier assistente werkt. Deze ruimte is tevens een presentatieruimte waar ik het tentoonstellingsprogramma van PS projectspace organiseer. Zeven tot acht keer per jaar maak ik hier tentoonstellingen van het werk van bevriende kunstenaars uit binnen-, en buitenland. Met enige regelmaat neem ik deel aan beurspresentaties met PS projectspace.
Werk je graag met muziek of in stilte?
Meestal is het stil in mijn atelier en vergeet ik muziek op te zetten. Soms staat er een radio aan waar ik eigenlijk niet naar luister, een enkele keer luister ik naar muziek, maar dan ben ik meestal niet aan het werk.
Hoe ervaar je het om op papier of doek te werken vergeleken met de grote wandschilderingen?
Sinds het uitvoeren van de muurschilderingen is het begrip groot relatief geworden. Wat eerst een groot schilderij op doek was, is nu in verhouding tot de meeste wandschilderingen, klein geworden.
Het een is niet beter of indrukwekkender dan het ander voor mij. Ieder werk, intiem en / of monumentaal dwingt zijn eigen formaat af. Het is in de regel ook niet zo dat een kleiner formaat minder werk is of eerder klaar zou zijn.
Door de andere aanpak zijn de kleinere werken op papier en doek vaak veel arbeidsintensiever om uit te voeren. De combinatie en het contrast in de verschillende werken en formaten is wat mij aantrekt.
Met welk materiaal werk je graag?
De werken op papier, doek en op de muur worden allen met acrylverf of een vergelijkbaar materiaal uitgevoerd. Deels om esthetische redenen, deels om praktische redenen, het heeft wellicht ook te maken met mijn ongeduld, acrylverf droogt nu eenmaal sneller dan olieverf.
Waar streef je naar in je werk?
Perfectie in de ruimste zin van het woord.
Je maakte een reeks unieke werken op papier, prachtig ingelijst door Profilex, die de lezers bij ons online kunnen kopen.
Deze reeks tekeningen zijn op relatief klein formaat, 29 x 22 cm. Alle zijn uitgevoerd in acrylverf op museum karton. De composities bestaan steeds uit drie verticale vormen, verschillend gerangschikt, steeds weer anders van kleur en vorm. Het zijn unieke werken die tevens ook kunnen dienen als ideeën voor muurschilderingen of bijvoorbeeld werk in oplage. Ze zijn variaties op een thema, als muziek, gezamenlijk vormen ze de partituur.
Heb je zelf thuis werk van collega kunstenaars?
Ik hou erg van kunst, van het verzamelen ervan, graag heb ik kunst om mij heen. Thuis heb ik veel werk van bevriende kunstenaars aan de muur, steeds wisselend. Op het moment hangen en staan er werken van onder meer: Frank Ammerlaan, Han Schuil, Alejandro Garcia Contreras, Charlotte Posenenske, Tim Ayres, Ruth Campau, Dan Walsh, Julian Dashper, Marius Lut, Nicholas Chardon, Riette Wanders, Arnulf Rainer, Paul Morrison, Alain Biltereyst, Rene Daniels, Lawrence Weiner, DJ Simpson, Gerold Miller, Günther Förg en Roy Lichtenstein.
Update mei 2020:
“Begin dit jaar heb ik een aantal maanden gewerkt aan schetsen en studies die hebben geleid tot een reeks ontwerpen voor verschillende series nieuwe schilderijen. Toen in maart de Corona crisis losbarstte had ik net de eerste doeken opgespannen en geprepareerd en stond alles de eigenlijk klaar om mij voor een langere periode terug te kunnen trekken in mijn atelier.
Verschillende tentoonstellingen en projecten zijn uitgesteld en of verschoven naar later dit jaar of volgend jaar. Sommige van de geplande muurschilderingen en opdrachten kunnen gelukkig doorgang vinden en worden door derden uitgevoerd.
Al met al is er meer tijd en ruimte ontstaan om mij deze weken vooral te concentreren op het uitvoeren van de nieuwe series schilderijen: Untitled (THE NEW NORMAL).
Naast de presentatie die nu te zien is bij We Like Art van een aantal van deze werken is er momenteel ook een tentoonstelling online te bezichtigen READY OR NOT bij Gallery Sumer, Tauranga in Nieuw Zeeland waar de lockdown inmiddels is opgeheven.”